Η κλιματική κρίση συμβαίνει τώρα
Η κλιματική αλλαγή είναι πλέον θέμα ζωής και θανάτου. Απειλεί τόσο τις ανθρώπινες δραστηριότητες όσο και τα οικοσυστήματα, από τα δάση της Σιβηρίας και την Αρκτική μέχρι τους κοραλλιογενείς υφάλους και τα δάση του Αμαζονίου. Καθώς τα επιστημονικά δεδομένα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πλέον συντριπτικά και τα σενάρια εξέλιξης επιδεινώνονται συνεχώς, καλούμαστε ως ανθρωπότητα να αντιμετωπίσουμε μια ιστορικά πρωτοφανή κλιματική κρίση.
Ο Ιούλιος του 2019 ήταν ο πιο θερμός μήνας όλων των εποχών: θερμοκρασίες ρεκόρ καταγράφηκαν στη βόρεια Ευρώπη, με κύματα καύσωνα τα οποία έφτασαν να επηρεάζουν ακόμη και τον Αρκτικό Κύκλο. Στη Γροιλανδία, σε μια μόνο ημέρα έλιωσαν 11 δισεκ. τόνοι πάγου, νούμερο που ισούται με 4.800.000 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων, ενώ ολόκληρο τον μήνα Ιούλιο ο παγετώνας της Γροιλανδίας έχασε 197 γιγατόνους πάγου. Στη Σιβηρία τεράστιες πυρκαγιές κατακαίουν επί εβδομάδες πολύτιμα δάση και μέχρι στιγμής έχει καεί μια έκταση μεγαλύτερη από το Βέλγιο. Προηγήθηκε μακρά περίοδος ξηρασίας και αυξημένων θερμοκρασιών, η οποία σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα δάση της Σιβηρίας είναι πλούσια σε τύρφη, ένα είδος άνθρακα, συνέβαλαν στην επέκταση των μεγαπυρκαγιών σε τεράστιες εκτάσεις. Οι συνέπειες της μέχρι σήμερα δεδομένης υπερθέρμανσης του πλανήτη μας είναι ήδη αισθητές. Η κλιματική κρίση πρέπει να αναχαιτιστεί άμεσα πριν οδηγήσει στη κατάρρευση του ανθρώπινου πολιτισμού και των φυσικών οικοσυστημάτων.
© Pixabay
1,5 και 2°C
Σήμερα η μέση θερμοκρασία του πλανήτη είναι κατά 1°C πιο υψηλή σε σχέση με τις απαρχές της βιομηχανικής επανάστασης πριν από περίπου 150 χρόνια. Τα 2/3 αυτής της αύξησης έχουν σημειωθεί από το 1975 και μετά.
Ακούγεται μικρή αυτή η αύξηση; Πρόκειται για ήδη πολύ μεγάλη αλλαγή, καθώς μεταφράζεται σε τεράστιες αλλαγές στη θερμοκρασία σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη και ακραίες ετήσιες διακυμάνσεις.
Τον Οκτώβριο του 2018 η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) δημοσίευσε την Ειδική Έκθεση για τον 1,5°C και προειδοποίησε ότι αν μέχρι το 2030 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν μειωθούν κατά 45% και δεν μηδενιστούν μέχρι το 2050, θα ξεπεράσουμε το όριο συναγερμού της ανόδου της θερμοκρασίας στον 1,5°C. Μπαίνει λοιπόν η ανθρωπότητα σε αχαρτογράφητες καταστάσεις ραγδαίων και εξαιρετικά απρόβλεπτων επιπτώσεων.
© Pixabay
Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα; Το σενάριο αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5°C προβλέπει ότι στη Μεσόγειο:
- οι δασικές εκτάσεις που θα καίγονται ετησίως θα αυξηθούν κατά 41%,
- οι ακραίοι καύσωνες, που κανονικά εμφανίζονται μία φορά στα είκοσι χρόνια, θα αυξηθούν κατά 173%
- οι ραγδαίες βροχοπτώσεις θα αυξηθούν κατά 10%.
Στους +2°C, δηλαδή στο οριακό σενάριο αύξησης της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας που έχει θέσει η διεθνής κοινότητα στη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, αναμένεται ότι:
- οι δασικές εκτάσεις που θα καίγονται ετησίως θα αυξηθούν κατά 62%
- οι ακραίοι καύσωνες κατά 478%
- οι ραγδαίες βροχοπτώσεις κατά 21%.
Με απλά λόγια ο πλανήτης μας υποφέρει από υψηλό πυρετό. Παρόλα αυτά, η διεθνής κοινότητα δείχνει να βρίσκεται σε αφασία. Οι εθελοντικές δεσμεύσεις των κρατών, στο πλαίσιο της Συνθήκης του Παρισιού, για απελευθέρωση από τον άνθρακα αποδείχτηκαν πολύ κατώτερες της κρισιμότητας. Με τις ισχύουσες δεσμεύσεις, η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα ξεπεράσει τους +3°C ως το τέλος του αιώνα.
Πώς φθάσαμε στην κλιματική κρίση;
© Ken Kistler
Γνωρίζουμε πλέον χωρίς αμφιβολία τι προκαλεί την κλιματική αλλαγή: οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, δηλαδή την καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τις μεταφορές, την κτηνοτροφία και την καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων (δάση, ωκεανοί).
Σύμφωνα με τις εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η ανθρωπογενής επέμβαση στο κλίμα προσθέτει περίπου 0,2°C στην παγκόσμια θερμοκρασία κάθε δεκαετία. Αυτό είναι αποτέλεσμα των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων από ανθρώπινες δραστηριότητες. Αν η τάση αυτή συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό, η μέση άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας θα φτάσει τους 1,5°C μεταξύ 2030 και 2052. Τα περιθώρια αναχαίτισης αυτής της τάσης και των καταστροφικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής είναι πια πολύ στενά, συνεπώς η απελευθέρωση του τρόπου ζωής μας από τα δεσμά του άνθρακα αποκτά ζωτική σημασία για ολόκληρο τον πλανήτη.
Η υπερθέρμανση είναι μεγαλύτερη από τον παγκόσμιο ετήσιο μέσο όρο σε πολλές χερσαίες περιοχές και εποχές. Για παράδειγμα στην Αρκτική η υπερθέρμανση είναι δύο έως τρεις φορές υψηλότερη. Η θέρμανση είναι γενικά υψηλότερη στην ξηρά από τον ωκεανό.
Η Ελλάδα τι κάνει;
Σχεδόν τίποτα. Η Ελλάδα δεν έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης. Εάν οι υπόλοιπες χώρες του πλανήτη ακολουθούσαν τις πολιτικές της Ελλάδας, έτσι όπως περιγράφονται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα που ανακοινώθηκε το 2018, μέχρι το τέλος του αιώνα η άνοδος της θερμοκρασίας θα εκτοξευόταν στους +3,1°C με +3,7°C. Η χώρα μας επιμένει στον παραλογισμό των ορυκτών καυσίμων: κατασκευάζει νέα γιγάντια λιγνιτική μονάδα, την Πτολεμαΐδα V, ενώ πεισματικά αποφεύγει να σχεδιάσει τη σταδιακή απόσυρση λιγνιτικών μονάδων. Παράλληλα, βάζει σε μεγάλο κίνδυνο τις θάλασσες του Ιονίου και της Κρήτης, αλλά και πάρα πολλές περιοχές Natura, παραχωρώντας τεράστιες εκτάσεις σε πετρελαϊκές εταιρείες για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων.
Ειδικά όταν ο εθνικός ενεργειακός πλούτος της Ελλάδας, ο άνεμος και ο ήλιος, παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτος, οι επιλογές είναι δυο: ή θα αυξήσει τη φιλοδοξία της ενεργειακής πολιτικής και θα επενδύσει σε ένα καθαρό μέλλον ή θα επιμείνει σε παρωχημένες τεχνολογίες που μόνο οικονομικές και περιβαλλοντικές ζημιές θα φέρνουν.
Μάχη κατά της κλιματικής κρίσης
Το WWF δίνει μάχη κατά της κλιματικής κρίσης. Πάντα με οδηγό τα πιο σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα και τις εκθέσεις της IPCC, πιέζουμε κυβερνήσεις για γενναίες πολιτικές κλιματικής ανθεκτικότητας, μηδενισμού των εκπομπών άνθρακα από τις οικονομικές δραστηριότητες, και παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Με τις τεχνολογικές καινοτομίες να προσφέρουν σημαντικές λύσεις, για το WWF η πιο αποτελεσματική κλιματική ασπίδα είναι η ίδια η φύση – τα κρίσιμα φυσικά οικοσυστήματα, όπως τα δάση, τα υδάτινα συστήματα, οι ακτές και οι ωκεανοί είναι οι πιο δοκιμασμένοι και αποδοτικοί μηχανισμοί κλιματικής θωράκισης που διαθέτει η ανθρωπότητα σήμερα. Η προστασία τους είναι επένδυση για το μέλλον.
Όμως, αυτή είναι μια μάχη για τη ζωή όλων μας.
Μάθε περισσότερα:
© Brian J. Skerry / National Geographic Stock / WWF
O πλανήτης μας σε κατάσταση έκτακτης κλιματικής ανάγκης
Εκτός από την Συμφωνία του Παρισιού το 2015, Ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι η κλιματική κρίση αποτελεί μια υπαρξιακή απειλή για το ανθρώπινο είδος και ότι ο πλανήτης μας βρίσκεται σε κατάσταση κλιματικής έκτακτης ανάγκης. Ήδη αρκετά κοινοβούλια ανά τον κόσμο έχουν ανταποκριθεί στο κάλεσμα αυτό και έχουν κηρύξει τις χώρες τους σε κατάσταση κλιματικής έκτακτης ανάγκης (Μεγάλη Βρετανία, Ιρλανδία, Καναδάς, Βαρκελώνη) αλλά και μεγάλες μητροπόλεις όπως η Νέα Υόρκη, το Σίδνεϋ και το Παρίσι ενώ ο συνολικός αριθμός των πόλεων που έχουν προχωρήσει σε ανάλογες διακηρύξεις ανέρχεται σε 987 από 18 χώρες καλύπτοντας 212 εκατ. ανθρώπους. Η μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή δεν αφορά πλέον τις επόμενες γενιές αλλά τη δική μας. Δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο και αδιέξοδες πολιτικές και πλέον έχουμε τα μέσα, την τεχνολογία και το ανθρώπινο δυναμικό να κάνουμε το βήμα προς τα εμπρός. Η αναχαίτηση της κλιματικής κρίση είναι ένας αγώνας που δεν μπορούμε να δώσουμε μόνοι μας, αλλά χρειαζόμαστε την υποστήριξη όλων εσάς. Τι μπορείς να κάνεις;
