WWF newsletter


Τεύχος 33, Φεβρουάριος 2013

θέματα

 

To πάντα βγαίνει στη Φύση

Δεν υπάρχει υποκατάστατο για ό,τι συμβαίνει στην ύπαιθρο - και ένας από τους λόγους είναι ότι οι περισσότερες χαρές που δίνει η Φύση είναι απρόσμενες, απροσχεδίαστες. Η σκέψη ότι τα περισσότερα από τα παιδιά μας δεν θα κολυμπήσουν ποτέ ανάμεσα σε φωσφορίζον πλαγκτόν τη νύχτα, δεν θα ξαφνιαστούν από το πήδημα ενός σολομού, τη χαμηλή πτήση ενός πελεκάνου, το πλησίασμα ενός δελφινιού, είναι σχεδόν το ίδιο θλιβερή με τη σκέψη ότι τα δικά τους παιδιά δεν θα έχουν καν αυτή τη δυνατότητα. Οι νέοι άνθρωποι που θα περιμέναμε να ηγούνται στην υπεράσπιση της Φύσης έχουν όλο και λιγότερη σχέση μαζί της.

Η μεγάλη συρρίκνωση της επαφής των παιδιών με τη Φύση -που είναι ακόμα ταχύτερη από τη συρρίκνωση του φυσικού κόσμου- καταγράφεται στο τελευταίο βιβλίο του Ρίτσαρντ Λουβ "Last Child in the Woods" και σε μια έκθεση του National Trust που δημοσιεύτηκε πρόσφατα. Από τη δεκαετία του 1970, η περιοχή στην οποία τα παιδιά μπορούν να τριγυρίζουν χωρίς επίβλεψη έχει μειωθεί κατά 90%. Μέσα σε μια γενιά, το ποσοστό των παιδιών που παίζουν τακτικά έξω από το σπίτι έχει πέσει από το 50% σε λιγότερο από 10%. Τα παιδιά από 11 έως 15 ετών περνούν, κατά μέσο όρο, τη μισή "ξύπνια" μέρα τους μπροστά σε οθόνη.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι’ αυτή την εξέλιξη. Οι παράλογοι φόβοι των γονιών για τους "επικίνδυνους άγνωστους" και οι λογικοί φόβοι για τα τροχαία ατυχήματα, η έλλειψη κατάλληλων υπαίθριων χώρων για παιχνίδι στις σημερινές μεγαλουπόλεις, η ποιότητα της διασκέδασης στο σπίτι, η διάρθρωση του χρόνου των παιδιών. Το τόσο ποθητό "έξω" έχει γίνει απειλητικό, στη φαντασία μας και στην πραγματικότητα. Το "μέσα" όμως είναι σίγουρα επικίνδυνο. Η αύξηση της παχυσαρκίας, των ορθοπεδικών προβλημάτων και του άσθματος είναι καλά τεκμηριωμένη. Ο Ρίτσαρντ Λουβ συνδέει επίσης το κλείσιμο στο σπίτι με το σύνδρομο υπερκινητικότητας/ελλειμματικής προσοχής και άλλες ψυχικές διαταραχές. Στο περίφημο δοκίμιό της με τίτλο «Η οικολογία της φαντασίας στην παιδική ηλικία», η Εντιθ Κομπ υποστήριξε ότι η επαφή με τη Φύση τονώνει τη δημιουργικότητα. Εξετάζοντας τις βιογραφίες 300 "ιδιοφυιών" ανθρώπων, σημείωσε ένα κοινό στοιχείο: έντονες εμπειρίες του φυσικού κόσμου στη μέση παιδική ηλικία (μεταξύ 5 και 12). Τα ζώα και τα φυτά, υποστηρίζει, έχουν σημαντική θέση "στα λεκτικά σχήματα της ρητορικής του παιχνιδιού, την οποία ο ιδιοφυής άνθρωπος ανακαλεί αργότερα στη ζωή του".

Μελέτες σε διάφορες χώρες δείχνουν ότι τα παιδικά παιχνίδια είναι πιο δημιουργικά στους ελεύθερους χώρους με πράσινο παρά στους τσιμεντένιους, επιβλεπόμενους χώρους παιχνιδιού. Οι φυσικοί χώροι ενθαρρύνουν τη φαντασία και το παιχνίδι των ρόλων, τη λογική σκέψη και την παρατηρητικότητα. Το κοινωνικό κύρος των παιδιών εκεί εξαρτάται λιγότερο από τη σωματική κυριαρχία και περισσότερο από την εφευρετικότητα και τις γλωσσικές ικανότητες. Ίσως να είναι τελικά αντιπαραγωγικό να εξαναγκάζουμε τα παιδιά μας να μελετάνε τόσο πολύ αντί να τρέχουν και να παίζουν στη Φύση.

Και εδώ είναι που συναντάμε την άλλη μεγάλη απώλεια. Οι περισσότεροι από όσους αγωνίζονται για την προστασία της Φύσης είναι άνθρωποι που πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια σε στενή επαφή μ’ αυτήν. Χωρίς μιαν αίσθηση της υφής και της λειτουργίας του φυσικού κόσμου, χωρίς το συναισθηματικό δέσιμο που είναι δύσκολο να υπάρξει όταν απουσιάζει η πρώιμη εμπειρία, οι άνθρωποι δεν θα αφιερώσουν τη ζωή τους στην προστασία του.

Πηγή: Καθημερινή

To Πάντα γιορτάζει την παγκόσμια ημέρα υγροτόπων…

…λίγο διαφορετικά. Φέτος αποφάσισε να γιορτάσει τους υγροτόπους, και μάλιστα να εστιάσει στους νησιωτικούς υγροτόπους παίζοντας. Έτσι ανέβασε δύο ολοκαίνουρια παιχνίδια στο oikoskopio kids: την "κρυμμένη εικόνα", ένα κουιζ βασικών γνώσεων για τους υγροτόπους και τη σημασία τους και ένα νέο "ποιος μένει που" όπου πρέπει να τοποθετήσεις έξι …υγροτοπικά ζώα στο σημείο εκείνο του υγρότοπου που τα συναντάς συχνότερα. Για να δούμε λοιπόν, ποίος θα τα καταφέρει πιο γρήγορα;

Κι αν αφού παίξετε θέλετε να μάθετε περισσότερα για τους νησιωτικούς υγρότοπους της χώρας μας δεν έχετε παρα να κάνετε ένα κλικ ακόμα, αυτή τη φορά στο Υγροτόπιο, τον νέο διαδικτυακό τόπο του WWF Ελλάς. Μέσα από μία δυναμική βάση δεδομένων, ο χρήστης έχει πλέον τη δυνατότητα για ένα διαδικτυακό ταξίδι στα νησιά της χώρας μας και πιο συγκεκριμένα, στα πλέον απειλούμενα οικοσυστήματά τους, τους υγρότοπους. Έτσι, όλοι οι πολίτες αλλά και ειδικότερα όσοι ασχολούνται με την εκπαίδευση, την έρευνα, την προστασία και τη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος της Ελλάδας, αποκτούν ένα χρήσιμο εργαλείο πληροφορίας για τα οικολογικά αυτά διαμάντια, εμπλουτισμένο με στατιστικά, γεωγραφικά και άλλα δεδομένα, χαρτογραφικές απεικονίσεις, καθώς και αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες.

"Πλέον, οι υπηρεσίες, έχοντας στα χέρια τους ένα θεσμικό όπλο αλλά και ένα πληροφοριακό εργαλείο, μπορούν να αντιμετωπίσουν ακόμη πιο αποτελεσματικά τις περιπτώσεις υποβάθμισης και να συμβάλουν αποφασιστικά στην ουσιαστική προστασία των αναπόσπαστων αυτών κομματιών του πάζλ της ελληνικής φύσης. Είναι στο χέρι μας να προστατεύσουμε τον χαρακτήρα των νησιών μας και να εκμεταλλευτούμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους που τα καθιστούν μοναδικά", σημειώνει ο Δημήτρης Καραβέλλας, γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς.

Το Πάντα πάει HIVE...

To Hive Athens είναι μια νέα πρωτοβουλία, η οποία προωθεί τη βιωματική μάθηση μέσα από τα ενδιαφέροντα των νέων και τη δημιουργική χρήση ψηφιακών μέσων. Στόχος του είναι να συνδέσει εκπαιδευτικούς από μουσεία, βιβλιοθήκες και εξωσχολικά προγράμματα, προκειμένου να δημιουργήσει εκπαιδευτικά προγράμματα, στα οποία οι νέοι αναπτύσσουν δεξιότητες μέσα από το πρίσμα της ανακάλυψης, της δημιουργίας και της συνεργασίας. Το Hive Athens θέλει να χαρτογραφήσει και να ενδυναμώσει μια κοινότητα παιδαγωγών και δημιουργικών ανθρώπων, οι οποίοι μοιράζονται το πάθος να καινοτομήσουν, να εξελίξουν και να αλλάξουν το μαθησιακό τοπίο. Το Hive Learning Network ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη από το Ίδρυμα Mozilla, σε συνεργασία με το Ίδρυμα McArthur. Εκτός από την Νέα Υόρκη, δίκτυα Hive λειτουργούν επιτυχώς και στο Σικάγο, ενώ έχουν ήδη τεθεί οι βάσεις για δημιουργία δικτύων σε Λονδίνο, Βαρκελώνη, Βερολίνο, Σαν Φρανσίσκο, Τορόντο και Τόκυο.

Το Hive Athens χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, εντάσσεται στις δράσεις του Future Library και υποστηρίζεται από το Ίδρυμα Mozilla. Η πρώτη δράση του θα γίνει στις 2 Μαρτίου, 2013, με τo Hive Athens Pop-Up Event, ένα πρωτοποριακό πάρτυ μάθησης για μαθητές 13-18 ετών. 150 μαθητές θα μαζευτούν στο χώρο της Τεχνόπολις, όπου θα τους δοθεί η ευκαιρία να επιλέξουν ανάμεσα σε 8 βιωματικά εργαστήρια. Οι μαθητές θα πειραματιστούν, θα δημιουργήσουν τη δική τους διαδρομή εμπειριών και θα εστιάσουν στην παραγωγή κάποιου χειροπιαστού αποτελέσματος. Τα εργαστήρια θα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία comics, animation, ιστοσελίδων, το μιξάρισμα video, ένα σεμινάριο δημοσιογραφίας, και πολλά άλλα.

Είστε 13 έως 18 ετών και θέλετε να συμμετέχετε σε μελλοντικές δράσεις του Hive Athens; Είστε εκπαιδευτικός και ενδιαφέρεστε να μεταφέρετε στους μαθητές σας την εμπειρία; Ανήκετε σε μια δημιουργική ομάδα και θέλετε να δημιουργήσετε ένα εργαστήριο για μαθητές; Είστε γονιός και θέλετε να συμμετέχει το παιδί σας σε ένα από τα εργαστήρια μας; Οργανώνετε κάποιο εκπαιδευτικό εξωσχολικό πρόγραμμα και θέλετε να το εμπλουτίσετε; Το Hive Athens περιμένει να σας γνωρίσει!

To Πάντα υπογράφει...

για να σταματήσει το εμπόριο ελεφαντόδοτου! Κάθε μέρα στις σαβάνες και τα δάση της Αφρικής, οι ελέφαντες θανατώνονται για το ελεφαντόδοντό τους. Σε ολόκληρη την ήπειρο, δεκάδες χιλιάδες από αυτά τα μεγαλοπρεπή ζώα σφαγιάζονται κάθε χρόνο. Σε πολλά μέρη, η λαθροθηρία του ελέφαντα τον έχει καταστήσει κινδυνεύον είδος. H Ταϊλάνδη αποτελεί τη μεγαλύτερη παράνομη αγορά ελεφαντόδοντου στον κόσμο.

Αν δεν δράσουμε άμεσα, οι άγριοι ελέφαντες μπορεί να εξαφανιστούν.

Υπογράψτε την έκκληση και καλέστε την πρωθυπουργό της Ταϊλάνδης να απαγορεύσει εξ ολοκλήρου το εμπόριο ελεφαντόδοντου και να σώσει τον Αφρικανικό Ελέφαντα.

Το Πάντα θα βρίσκεται…

Παρασκευή 1, Δευτέρα 4 και Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου στη Βιβλιοθήκη του Δήμου Γαλατσίου, με τα σχολεία της περιοχής για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα "η γειτονιά που ονειρεύουμαι"

Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου, εργαστήριο για εκπαιδευτικούς με θέμα Ταξίδι στην πόλη του μέλλοντος, στο πλαίσιο σεμιναρίου που οργανώνει η σχολική σύμβουλος της Β'βάθμιας εκπαίδευσης Γ' Αθήνας.

Δευτέρα 11 Φεβρουαρίου, εργαστήριο για εκπαιδευτικούς με θέμα Ταξίδι στην πόλη του μέλλοντος, στο πλαίδιο σεμιναρίου που οργανώνει η υπεύθυνη Α'βάθμιας εκπαίδευσης Δυτικής Αττικής, στα Μέγαρα.

Τρίτη 12 Φεβρουαρίου, εργαστήριο για εκπαιδευτικούς με θέμα Ταξίδι στην πόλη του μέλλοντος, στο πλαίδιο σεμιναρίου που οργανώνει η υπεύθυνη Α'βάθμιας εκπαίδευσης Δυτικής Αττικής, στο Ζεφύρι

Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου, εργατήριο για εκπαιδευτικούς στο καθιερωμένο επιμορφωτικό σεμινάριο της ΠΕΕΚΠΕ Αττικής, στο ΚΠΕ Αργυρόπουλης με θέμα "Η τιμή (και το περιβάλλον) τιμή δεν έχει: αναθεωρώντας τις αξίες μας".

Το Πάντα στο κέντρο της πόλης

Το Πάντα διάβασε την έρευνα για τη διαβίωση των οικογενειών στο κέντρο της Αθήνας στην περιοχή γύρω από τον σταθμό Λαρίσης που πραγματοποίησε το Εργαστήρι Πολιτισμού, του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού. με τη συνεργασία μεγάλου αριθμού εθελοντών του "Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού" από τον Απρίλιο έως τον Ιούλιο του 2012 "Όλοι σχεδόν οι συνεντευξιαζόμενοι, Έλληνες και μη, θεωρούν ότι ζουν σε μια υποβαθμισμένη περιοχή. Στην περίπτωση των Ελλήνων η υποβάθμιση αυτή συνδέεται τις περισσότερες φορές με τη "δραματική" αλλαγή στην πληθυσμιακή σύνθεση: "στην αρχή Αλβανοί οικογενειάρχες – μετά Ρουμάνοι, Πακιστανοί, Αφγανοί που βγάζουν μαχαίρι". Η αλλαγή στην πληθυσμιακή σύνθεση έχει συντελέσει στην απουσία "κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων". Πολλοί μετανάστες διαπιστώνουν την απότομη αλλαγή στις συμπεριφορές των Ελλήνων.

Δάσκαλοι της περιοχής διαπιστώνουν επίσης ότι οι εντάσεις μεταξύ παιδιών διαφορετικής εθνοτικής προέλευσης, παρόλο που συχνά οφείλονται σε προσωπικές διαφωνίες ή ανταγωνισμό, τείνουν να ανάγονται σε διαπολιτισμικές διαφορές. "Πολλές φορές μαλώνουν και βρίζονται στα διαλείμματα. Ο ένας φωνάζει τον άλλο ‘Αλβανέ’, ‘Αφγανέ’ ή ’Πολωνέ’. Ακόμα και κατά τη διάρκεια του μαθήματος ανταλλάσσουν τέτοιου είδους χαρακτηρισμούς", αναφέρει χαρακτηριστικά μια δασκάλα.

Υπάρχουν μια σειρά από κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην περιοχή οι ελληνικές και οι μεταναστευτικές οικογένειες. Αυτά συνδέονται με την οικονομική κρίση και την κρίση των δομών κοινωνικής στήριξης και αρωγής και, κατεξοχήν, με τις πρακτικές που αφορούν τη λειτουργία των δημόσιων δομών εκπαίδευσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τόσο Έλληνες όσο και μετανάστες γονείς, αναφέρουν ότι δεν μπορούν να καλύψουν τις βασικές ανάγκες των παιδιών τους, συμπεριλαμβανομένης της τροφής ή/και της ένδυσης. Παρόλο που στην περιοχή έχουν οργανωθεί συσσίτια σε ορισμένα σχολεία, σε κάποια άλλα παρέχεται ένα μικρό κολατσιό ενώ ο Δήμος και ΜΚΟ έχουν αναλάβει την διάθεση τροφίμων σε οικογένειες, υπάρχουν ακόμα πολύ σημαντικά προβλήματα με οικογένειες κατοίκων της περιοχής που αντιμετωπίζουν την ανεργία, τη φτώχεια και, σε αρκετές περιπτώσεις, την επισφάλεια της στέγης. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, η οικονομική ανασφάλεια συνδέεται με τις ελλείψεις των κρατικών δομών φροντίδας και υποστήριξης της εκπαίδευσης που εντείνονται κατά την περίοδο της κρίσης."

Και ας αναρωτηθούμε αν ήρθε η ώρα για να δημιουργήσουμε νέες αφηγήσεις στις γειτονιές των πόλεων. Αφηγήσεις κοινών δράσεων για τα κοινά μας προβλήματα. Μπορούμε να ζήσουμε καλύτερα, με λιγότερα, και αλληλέγγυα. Προσεχώς περισσότερα γι αυτό…

Το Πάντα διαβάζει...

...το βιβλίο "Κυνηγοί, Βοσκοί και Χάμπουργκερ: Το παρελθόν και το μέλλον των σχέσεων μεταξύ ανθρώπων και ζώων" του Richard W. Bulliet, εκδόσεις Εικοστού Πρώτου (2012) και εντυπωσιάζεται από την ευρυμάθεια του συγγραφέα, την ικανότητά του να συνδυάζει γνώσεις από πολλούς τομείς, Ιστορία, Τέχνη, Κοινωνιολογία, Κοινωνική Ανθρωπολογία, Λογοτεχνία κλπ για να συνθέσει μια ιστορία των σχέσεων του ανθρώπου με τα ζώα. Καθηγητής Ιστορίας στο Παν/μιο της Κολούμπια, ο Bulliet έχει σημαντική "προϋπηρεσία" στην έρευνα του θέματος. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, που στα αγγλικά τιτλοφορείται Hunters, Herders, Hamburgers, ένα παιχνίδισμα ομόηχων λέξεων και παρηχήσεων του “h” ο Bulliet ερευνά και ρίχνει νέο φως στη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα από την αυγή του ανθρώπινου πολιτισμού ως σήμερα.

Προτείνει τρεις νέους όρους, τον "προ-οικοσιτισμό", τον "οικοσιτισμό" και τον "μετα-οικοσιτισμό" για να περιγράψει την τομή που επιφέρει στη σχέση ανθρώπου και ζώου η εξημέρωση ειδών και η χρήση τους ως παραγωγικών ζώων και ζώων στην υπηρεσία της αγροτικής ζωής. Πότε που και πως εξημερώθηκαν οι άγριοι πρόγονοι του πρόβατου, της κατσίκας και του αλόγου; Ήταν ηθελημένη και συνειδητή διαδικασία ή προέκυψε τυχαία; Ποια είναι η σημασία της θυσίας του ζώου στις αρχαϊκές κοινωνίες ; Πως διαφέρει ο ευρωπαίος ποιμένας και η ποιμενική ζωή στη Γηραιά Ήπειρο από την αντίστοιχη στη Βόρειο και Νότιο Αμερική; Η ριζική διαφορά βρίσκεται στη σχέση του ποιμένα και του “ranger”, αντίστοιχα, με τα ζώα του. Με τέτοιου είδους ερωτήματα και προσπάθειες ανίχνευσης της εξέλιξης των ιδεών ξετυλίγεται το νήμα μια μακραίωνης ιστορίας.

Στις μέρες μας προτιμάμε να αγοράζουμε το κρέας στο Super Market, συσκευασμένο, ή έστω στο κρεοπωλείο όπου όμως η διαδικασία του τεμαχισμού του ζώου διαδραματίζεται στα παρασκήνια. Δεν θέλουμε να γνωρίζουμε. Aπό τον hunter φτάσαμε στο hamburger. Και αύριο τι; Στις σύγχρονες μετα-οικοσιτιστικές κοινωνίες μας προτιμάμε να επαναπροσδιορίζουμε τις σχέσεις με τα ζώα μέσα από τη σχέση με τα ζώα συντροφιάς αλλά και με τα άγρια ζώα. Τα ζώα που καταλήγουν στο πιάτο μας, τελικό προϊόν της κρεατοβιομηχανίας και της βιομηχανίας τροφίμων, γενικότερα, είναι ενοχλητικά κοντά μας για να ασχοληθούμε μαζί τους…

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο που ωστόσο άξιζε μιας καλύτερης μετάφρασης.

Το Πάντα παίζει...

Και φτιάχνει οριγκάμι με απειλούμενα ζώα. Πρώτο πρώτο έφτιαξε ένα ομοίωμα του εαυτού του κι έπειτα δοκίμασε τον ρινόκερο και τη θαλάσσια χελώνα.

Αν η τεχνική οριγκάμι σας αφήνει αδιάφορους κι είστε λάτρεις της τεχνολογίας έχουμε να σας προτείνουμε κάτι πιο…ψηφιακό. Μια πανέμορφη εφαρμογή για τους τυχερούς ιδιοκτήτες ipad έφτιαξε το Πάντα για εσάς. Μια διαδραστική εφαρμογή που σας φέρνει λίγο πιο κοντά σε ελέφαντες και φάλαινες. Θα κοιτάξετε τον κόσμο με τα μάτια μιας τίγρης , θα μείνετε ακίνητοι μαζί με την πολική αρκούδα που ετοιμάζεται να κυνηγήσει, θα κόψετε μπαμπού μαζί με το πάντα. Θα μπείτε στον κόσμο του WWF και των πανέμορφων ειδών που προστατευει σε όλον τον κόσμο. Και μην ξεχάσετε να ανανεώνετε την εφαρμογή σας καθώς θα προσθέτουμε συχνά νέες ιστορίες που θα μπορείτε ν αμοιραστείτε με τους φίλους σας.

 

Το Πάντα πήγε Χίο...

...με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντισμού πραγματοποιήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2012 στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Χίου εκδήλωση με θέμα "Εθελοντισμός - Στάση ζωής" με τη συμμετοχή μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου των σχολείων του νησιού με ειδικό πρόγραμμα προσαρμοσμένο για τους μαθητές από τους εκπροσώπους του WWF Ελλάς Ναταλία Καλεβρά και Ηλία Τζηρίτη.

Μέσα από ένα παιχνίδι ρόλων και μια ενημέρωση σχετικά με το χρονικό και τις καταστροφές της πυρκαγιάς στην Πελοπόννησο το 2007, οι μαθητές δίνουν τις δικές τους ιδέες και προτάσεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών μιας τέτοιας πυρκαγιάς. Στόχος η φυσική εγρήγορση των παιδιών αλλά και ο παραδειγματισμός των αρμοδίων για τα μέτρα μέσα από τις λύσεις των μαθητών. Από τη δική τους πλευρά τα παιδιά μίλησαν για ζώνες πυροπροστασίας και αντιπλημμυρικά έργα τονίζοντας ταυτόχρονα και τη σημασία της πρόληψης, αλλά και του εθελοντισμού. Περισσότερα στοιχείακαι περιγραφή του εργαστηρίου μπορείτε να δείτε εδώ.

Η φωτογραφία του μήνα

 

© All photos, graphics and images on this site remain the copyright of WWF, unless otherwise noted, and should not be downloaded without prior permission.
© 1986 Panda symbol WWF; ® "WWF" and "living planet" are WWF Registered Trademarks.