WWF newsletter

 
 
Τεύχος 9, Νοέμβριος 2010
 

θέματα

Το Πάντα και η πατούσα του Έλληνα!

Και λέγοντας πατούσα εννοούμε φυσικά το οικολογικό μας αποτύπωμα! Ως ανθρωπότητα έχουμε ξεπεράσει τα όρια του πλανήτη! Νέα ανάλυση του WWF δείχνει ότι οι απαιτήσεις της ανθρωπότητας σε φυσικούς πόρους έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Σύμφωνα με τη διετή έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης», οι απαιτήσεις μας ξεπερνούν κατά 50% την παραγωγική ικανότητα του πλανήτη.

Το οικολογικό αποτύπωμα, ένας από τους δείκτες που χρησιμοποιούνται στην έκθεση, δείχνει ότι η ζήτηση της ανθρωπότητας για φυσικούς πόρους διπλασιάστηκε το διάστημα 1966-2007 και ισοδυναμεί πλέον με 1,5 πλανήτες. Αυτό σημαίνει ότι ο πλανήτης μας χρειάζεται ενάμιση χρόνο για να παραγάγει τους πόρους που η ανθρωπότητα καταναλώνει σε ένα χρόνο και δείχνει ότι τουλάχιστον το 1/3 τις κατανάλωσής μας αφορά μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους και μεταφράζεται σε μόνιμη περιβαλλοντική υποβάθμιση. Η υπερκατανάλωση είναι επικεντρωμένη στις «ανεπτυγμένες» χώρες, τη στιγμή που οι κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης (7% του παγκόσμιου πληθυσμού) καταναλώνουν σχεδόν διπλάσιους φυσικούς πόρους από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Αν οι ρυθμοί αυτοί συνεχιστούν το 2030 η ανθρωπότητα θα απαιτεί για την επιβίωσή της το ισοδύναμο της παραγωγικής ικανότητας δύο πλανητών. Ενώ αν υποθέσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι ζουν όπως ο μέσος ευρωπαίος πολίτης, τότε θα χρειάζονταν 2,8 πλανήτες για να καλύψουν τις απαιτήσεις τους. Η αύξηση του οικολογικού αποτυπώματος οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ανθρακικό αποτύπωμα, δηλαδή στις εκπομπές CO2, το οποίο είναι κατά 11 φορές αυξημένο σε σχέση με το 1961.

Οι 10 χώρες με το υψηλότερο οικολογικό αποτύπωμα ανά άτομο είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ, η Δανία, το Βέλγιο, οι ΗΠΑ, η Εσθονία, ο Καναδάς, η Αυστραλία, το Κουβέιτ και η Ιρλανδία. Εξίσου, οι 31 χώρες του ΟΟΣΑ, οι οποίες περιλαμβάνουν τις πλουσιότερες οικονομίες του κόσμου, ευθύνονται για περίπου το 40% του παγκόσμιου αποτυπώματος.

Η Ελλάδα κατατάσσεται 20ή στη λίστα των 154 κρατών των οποίων το οικολογικό αποτύπωμα παρουσιάζεται στην έκθεση, με το σημερινό τρόπο ζωής μας να απαιτεί τους φυσικούς πόρους 3 πλανητών. Ενώ η χώρα παρουσιάζει υπερκατανάλωση όλων των φυσικών πόρων, το σημαντικότερο πρόβλημα εντοπίζεται στο εθνικό αποτύπωμα άνθρακα, όπου οι κατά κεφαλήν εκπομπές CO2 καταλαμβάνουν τη 12η θέση ανάμεσα στις 35 ευρωπαϊκές χώρες που περιλαμβάνονται στην έκθεση, ενώ είναι διπλάσιες του παγκόσμιου μέσου όρου.

«Το υψηλό οικολογικό αποτύπωμα της χώρας τροφοδοτείται κυρίως από την αδιαφορία με την οποία εξαντλούμε τους φυσικούς μας πόρους, παράλληλα με την εμμονή μας στη χρήση ρυπογόνων μορφών ενέργειας, όπως ο λιγνίτης. Η αξιολόγηση των επιδόσεων της Ελλάδας καταδεικνύει την άμεση ανάγκη για στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας Αντιθέτως, οποιαδήποτε «βρόμικη» επένδυση, όπως η δημοπράτηση νέων λιγνιτικών πεδίων, θα μεγαλώσει ακόμα περισσότερο το οικολογικό αποτύπωμα της χώρας» δηλώνει ο Δημήτρης Καραβέλλας, διευθυντής του WWF Ελλάς.

Το Πάντα, το δάσος και τα δικαιώματά μας...

Στο πλαίσιο του προγράμματος ‘Το μέλλον των δασών’ συνεχίζεται για τρίτη χρονιά το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για το δάσος και τις δασικές πυρκαγιές.

Με αφορμή το έτος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, συνδέουμε το θέμα δάσος με το δικαίωμα σε καθαρό και υγιές περιβάλλον, που ανήκει στα λεγόμενα «δικαιώματα τρίτης γενιάς». Εξετάζουμε επίσης τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να δράσουν οι μαθητές για να ασκήσουν τα δικαιώματά τους σε υγιή δάση. Αντίστοιχα, εξετάζουμε και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το αντίστοιχο δικαίωμα. Μέσα από συγκεκριμένες μελέτες περίπτωσης, οι μαθητές αντιλαμβάνονται τη δύναμη του ενεργού πολίτη. Το πρόγραμμα απευθύνεται στους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ το υλικό που προβάλλεται στους μαθητές (παρουσίαση για τα δάση σε Power Point και ντοκιμαντέρ ‘Το τρίγωνο της φωτιάς’) έχει εγκριθεί από το ΥΠΕΠΘ.

Για προγραμματισμό παρουσιάσεων στα σχολεία σας μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κα Δεδάκη στο 210-3314893 και στο m.dedaki@wwf.gr

Το πρόγραμμα ‘Μέλλον των δασών’ συγχρηματοδοτείται από τα Ιδρύματα Α.Γ. Λεβέντη, Ι.Σ. Λάτση και Μποδοσάκη, καθώς και από τις εισφορές των υποστηρικτών της οργάνωσης.

Το Πάντα αλλάζει συμπεριφορά…

Και ποιος εκπαιδευτικός που έχει ασχοληθεί με την Περιβαλλοντική ή που προσπαθεί να καλλιεργήσεις στάσεις και αξίες στους μαθητές δεν έχει αναρωτηθεί «τι είναι αυτό που κάνει ένα μαθητή να αλλάζει τελικά στάση;»

Η απάντηση μας έρχεται ίσως από μια έρευνα που δημοσιεύεται στην Guardian. Αφορά ενήλικες αλλά μάλλον και οι ενήλικες φέρονται σαν παιδιά όσον αφορά τη διάθεση για αλλαγή. Εκείνο λοιπόν που επηρεάζει περισσότερο είναι η σύγκριση με τους άλλους!

Σε ένα ξενοδοχείο, για παράδειγμα, μόλις έγραψαν στην ταμπελίτσα για την αλλαγή πετσέτας και την εξοικονόμηση νερού ότι το 75% των ενοίκων του ξενοδοχείου ακολουθεί τακτική εξοικονόμησης και δε ζητά να αλλαχθούν οι πετσέτες σε καθημερινή βάση αμέσως το ποσοστό ανέβηκε! Σου λέει, αφού οι άλλοι το κάνουν, εγώ θα είμαι ο δακτυλοδεικτούμενος;

Αντίστοιχα μόλις στο σουπερμάρκετ ανάγκασαν τον πελάτη να ζητά πλαστική σακούλα, αν τη χρειάζεται, φωναχτά, ώστε να τον ακούνε οι άλλοι, η κατανάλωση της επάρατης σακούλας μειώθηκε σημαντικά. Τροφή για σκέψη για μας… Η μαϊμού μέσα μας μπορεί να μαϊμουδίσει συμπεριφορές που αλλάζουν τον κόσμο;

Το Πάντα και τα ανθρώπινα δικαιώματα …

Περιεκτικές και άκρως ενδιαφέρουσες ήταν οι ημερίδες που παρακολουθήσαμε στα γραφεία του Medies την Τρίτη 19/10 (η παιδαγωγική ομάδα του Medies έχει ετοιμάσει θαυμάσιο παιδαγωγικό υλικό, ενώ το πρόγραμμα της ημερίδας κι οι παρουσιάσεις σύντομα θα "ανέβουν" στο www.medies.net) και στο 4ο Γυμνάσιο Πετρούπολης από τη Γ’ Αθηνών. Ευχαριστούμε πολύ τους διοργανωτές. Να μας καλείτε στα σεμινάριά σας! Μας αρέσει να μαθαίνουμε.

Με τη σειρά μας οργανώνουμε κι εμείς εργαστήρια και σεμινάρια για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβάλλοντος. Αυτό το μήνα θα συνεργαστούμε με την Α’ Αθηνών, με την κα Μαρία Δημοπούλου και την κα Ελένη Μπαμπίλα, για ένα σεμινάριο στο Λόφο του Φιλοπάππου, στις 23/11, με θέμα το δικαίωμα σε ελεύθερους χώρους πρασίνου. Στην ιστοσελίδα μας μπορείτε να βρείτε υλικό εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τον Λόφο του Φιλοπάππου.

Το δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον ανήκει στα λεγόμενα «δικαιώματα τρίτης γενιάς». Από αυτή την άποψη κάθε περιβαλλοντικό ζήτημα είναι και ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από την άλλη πλευρά, κλασικά ανθρώπινα δικαιώματα πρώτης γενιάς, όπως το δικαίωμα σε επαρκή διατροφή, στέγη, υγεία και γενικά σε ένα ανεκτό βιοτικό επίπεδο, συνδέονται με περιβαλλοντικά ζητήματα. Η πείνα, παραδείγματος χάριν, που μαστίζει εκατομμύρια ανθρώπους, συνδέεται και με την ερημοποίηση και την εξάντληση του εδάφους από την εντατική καλλιέργεια. Συνδέεται με τη λειψυδρία και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, που με τη σειρά τους συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, τα ανθρώπινα δικαιώματα συνδέονται άμεσα με το περιβάλλον.

Στο «οπλοστάσιό μας» για το χειρισμό του θέματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος έχουμε φρέσκες δραστηριότητες που μας ενθουσιάζουν… Μείνετε συνδεδεμένοι!

Το Πάντα στην αυλή των θαυμάτων...

 

Τι μπορεί να προσφέρει μια παραδοσιακή αυλή στα παιδιά μιας πόλης; Ποια είναι η οικολογική της σημασία και πώς μπορούμε να τη διατηρήσουμε και να την αξιοποιήσουμε;

Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Μια αυλή στην πόλη», που σχεδιάστηκε από το Εργαστήριο ΦΤΕΡΟ σε συνεργασία με το Τμήμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του WWF Ελλάς και πραγματοποιείται στην αυλή του Εργαστηρίου.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει παρατήρηση και έρευνα στο φυσικό περιβάλλον της αυλής, που οδηγεί στη σύγκριση των συνθηκών που επικρατούν σε έναν τέτοιο χώρο σε σχέση με τις συνθήκες σε άλλα σημεία της πόλης.

Τα παιδιά ανακαλύπτουν χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, τη σημασία των υλικών δόμησης (πέτρα, ασβέστη) και διακόσμησης, του προσανατολισμού και της βλάστησης στη διαμόρφωση των περιβαλλοντικών συνθηκών και συγκρίνουν με τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης αρχιτεκτονικής και των νέων οικοδομικών πρακτικών.

Μέσα από το θεατρικό και το εικαστικό παιχνίδι, τα παιδιά βιώνουν το παραδοσιακό παιχνίδι, όπως μπορεί να αναβιώσει σε μια τέτοια αυλή, και φαντάζονται κάποιες από τις καθημερινές συνήθειες των κατοίκων της παλιάς Αθήνας, όπως τη συλλογή νερού σε στέρνα, την κοινή χρήση της αυλής από πολλούς γείτονες και την καλλιέργεια μυρωδικών βοτάνων και λαχανικών, στα πλαίσια της δικής τους οικιακής οικονομίας.

Στο τελευταίο στάδιο του προγράμματος τα παιδιά εισάγονται άμεσα στο θέμα της επαναχρησιμοποίησης των υλικών, φυτεύοντας σε δικές τους «γλάστρες», σε παλιούς τενεκέδες, τους οποίους μπορούν να μεταφέρουν στο σχολείο τους σαν ένα πρώτο βήμα προς τις «πράσινες αυλές» ή τις «πράσινες ταράτσες» στην πόλη μας. Το πρόγραμμα, σε διαφορετικές εκδοχές, απευθύνεται σε παιδιά νηπιαγωγείου και δημοτικού.

Το Πάντα έγινε «Ήρωας για τη φύση»...

Η νέα ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου «Ο Μικρός Αναγνώστης» και το WWF προσκάλεσαν τα παιδιά να γράψουν μια ιστορία ηρωισμού για τη φύση. Υποτίθεται ότι μια μέρα ξυπνάς με υπερφυσικές δυνάμεις. Πώς θα τις αξιοποιούσες για χάρη του περιβάλλοντος; Λάβαμε απολαυστικές ιστορίες. Τα αποτελέσματα προσεχώς στην ιστοσελίδα του Μικρού Αναγνώστη. Προς το παρόν, απολαύστε μια λακωνική:

«Θα ήθελα να πετάω νερό με τα χέρια μου.
Να δίνω νερό στους ανθρώπους που δεν έχουν,
να ποτίζω την ξερή γη για να φυτρώνουν φυτά
και να σβήνω φωτιές».
Δημήτρης Αντωνόπουλος, 7 ετών

Το Πάντα στο συνέδριο της ΠΕΕΚΠΕ...

Ανυπομονούμε να ακούσουμε την τελευταία λέξη της δράσης στο χώρο της εκπαίδευσης για την αειφορία. Γιατί θα είμαστε κι εμείς εκεί, στα Γιάννενα, στο συνέδριο της ΠΕΕΚΠΕ, το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Νοεμβρίου. Λίγο πιο πριν θα έχουμε μια συνεργασία με το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πιο συγκεκριμένα με την καθηγήτρια κα Κατερίνα Πλακίτση, ειδική στη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών. Θα συνεργαστούμε στο μάθημά της, για να διερευνήσουμε με τους φοιτητές πρακτικές περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Αν θέλει κανένας εκπαιδευτικός ή άλλος ενδιαφερόμενος να αξιοποιήσει την παρουσία μας στα Γιάννενα (24 με 28 Νοεμβρίου) ας μας ειδοποιήσει.

Το Πάντα και οι άστεγοι στην Ελλάδα...

Σημαντική αύξηση των αστέγων στην Ελλάδα. Είναι πλέον και άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Που είχαν δουλειά και σπίτι και αξιοπρέπεια και τα έχασαν. Πολύ δυσάρεστη εξέλιξη. Διαβάζουμε:

«Η έλλειψη στέγης δεν αφορά μόνο ανθρώπους που ζουν στο δρόμο ή διαμένουν σε ξενώνες. Υπάρχουν πολλοί που υφίστανται αφανείς μορφές έλλειψης στέγης και επιβιώνουν σε επισφαλείς συνθήκες, είναι υπό έξωση ή διαμένουν σε ανεπαρκή και ακατάλληλα καταλύματα, που δεν καλύπτουν τις βασικές προδιαγραφές για μια ανθρώπινη κατοικία» επισημαίνει ο πρόεδρος της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Πράξις» Τζανέτος Αντύπας.

Προσθέτει ότι έχει αλλάξει και η μορφή του «παραδοσιακού» άστεγου, καθώς οι κλοσάρ στην Αθήνα δεν ξεπερνούν τους 500. Σ' αυτούς έρχονται να προστεθούν οι νεο-άστεγοι, που όλο αυξάνονται τελευταία και μπορεί να είναι αποφυλακισμένοι οι οποίοι έχουν εκτίσει την ποινή τους για οικονομικά εγκλήματα, αλλά και οικογενειάρχες που έχουν εγκαταλείψει τις οικογένειές τους γιατί δεν μπορούν πλέον να τους διασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο».

Αν θέλετε να δουλέψετε αυτό το θέμα με τους μαθητές σας θα βρείτε κάποια στοιχεία και ιδέες δραστηριοτήτων στο νέο μας υλικό για την Κατοικία, στο φάκελο «Σπίτι μου, σπιτάκι μου και σπιτοκαλυβάκι μου».

Tο Πάντα διαβάζει…

…τον «Πρίγκιπα των νεφών» του Κριστόφ Γκαλφάρ από τις εκδόσεις Καλέντης. Βραβευμένο με το Βραβείο Επιστημονικού Νεανικού Βιβλίου του Υπουργείου Παιδείας της Γαλλίας και το Βραβείου Καλύτερου Νεανικού Μυθιστορήματος, το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε παιδιά και νέους από 10 ετών και αφορά την κλιματική αλλαγή και πολλά άλλα επιστημονικά θέματα αστροφυσικής. Πρόκειται όμως κυρίως για ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται με ενδιαφέρον. Σε μια πόλη που είναι «χτισμένη» πάνω σε ένα σύννεφο, τρεις φίλοι έρχονται αντιμέτωποι με το μεγάλο εχθρό της πατρίδας τους αλλά και άλλων ουράνιων χωρών. Στο στόχαστρο του μεγάλου Τυράννου είναι και η Γη. Η μέθοδος που ακολουθεί ο Τύραννος είναι αλάνθαστη. Κρατάει τους υπηκόους του σε άγνοια. Κι έτσι εκείνοι δεν αντιλαμβάνονται ούτε τι σημαίνει κλιματική αλλαγή ούτε τι την προκαλεί. Ανάμεσα στα κεφάλαια του βιβλίου παρεμβάλλονται λίγες σελίδες με βασικές πληροφορίες για το σύμπαν, τη Γη, την ατμόσφαιρα, τους γαλαξίες, τους πλανήτες, τα άστρα και άλλα ενδιαφέροντα θέματα που δίνονται συνοπτικά, κατανοητά και σε άμεση σχέση με την πλοκή.

Ο καλύτερος τρόπος για να εξάψετε το ενδιαφέρον των μαθητών για τη φυσική, την αστροφυσική και την κλιματική αλλαγή.

Η φωτογραφία του μήνα

Ευχαριστούμε πολύ την εθελόντριά μας Φαίη Ορφανίδου, που επιμελείται γλωσσικά το newsletter.

© All photos, graphics and images on this site remain the copyright of WWF, unless otherwise noted, and should not be downloaded without prior permission.
© 1986 Panda symbol WWF; ® "WWF" and "living planet" are WWF Registered Trademarks.