ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΛΙΓΝΙΤΗ

Ο λιγνίτης αποτέλεσε το κυρίαρχο καύσιμο για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώναμε για δεκαετίες. Ο διεθνής αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής, η υποχρέωση προστασίας της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, αλλαγές στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία και η ραγδαία πρόοδος στις τεχνολογίες ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας, επιβάλλουν την απεξάρτησή μας από το πιο ρυπογόνο καύσιμο στον πλανήτη.

Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην χώρα μας κυρίως στο δεύτερο μισό του 20^ου αι. στηρίχθηκε στην εκμετάλλευση του λιγνίτη, με ποσοστά που το 1994 άγγιξαν το 80% του μίγματος ηλεκτροπαραγωγής. Οι αλλαγές όμως στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία, ο ανταγωνισμός με τις υπόλοιπες τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής και οι πιέσεις της κοινωνίας των πολιτών, περιόρισαν το μερίδιό του στο 35% το 2016. Χρονιά μάλιστα κατά την οποία η ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένων και των μεγάλων υδροηλεκτρικών, ξεπέρασε αυτή του λιγνίτη. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι κερδίσαμε τη μάχη. Παρά τον περιορισμό του ο λιγνίτης εξακολουθεί να είναι υπεύθυνος για περισσότερο από το 30% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ελλάδας. Σημειώνοντας μάλιστα το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση (στοιχεία 2015).

Η εξέλιξη του μίγματος ηλεκτροπαραγωγής στο διασυνδεδεμένο δίκτυο την περίοδο 2004-2007

Δυστυχώς οι αρνητικές επιπτώσεις της καύσης λιγνίτη δεν περιορίζονται στην κλιματική αλλαγή. Η καύση του επιφέρει καταστροφικές συνέπειες στον άνθρωπο και στο φυσικό περιβάλλον. Μεταφέρει επικίνδυνα χημικά στοιχεία και βαρέα μέταλλα στην ατμόσφαιρα, στα νερά και στα εδάφη. Οδηγεί σε κατασπατάληση νερού, καταστρέφει τον υδροφόρο ορίζοντα και βλάπτει σοβαρά τη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με έκθεση 4 περιβαλλοντικών οργανώσεων 22.900 πρόωροι θάνατοι τον χρόνο στην Ευρώπη οφείλονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλούν οι ατμοηλεκτρικοί σταθμοί με καύσιμο το κάρβουνο. Επιπλέον η εκμετάλλευσή του οδηγεί τις τοπικές κοινωνίες σε απόγνωση, καθώς τις αποκλείει από κάθε άλλη οικονομική δραστηριότητα. Εκτάσεις και χωριά που κάποτε θεωρούνταν «προικισμένα» με λιγνίτη απαλλοτριώθηκαν και ολόκληροι οικισμοί αναγκάστηκαν να μεταγκατασταθούν. Επιπτώσεις που συγκροτούν ένα επιπλέον κόστος του λιγνίτη που δεν συμπεριλαμβάνεται στον λογαριασμό της ΔΕΗ.

H ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη καθίσταται πλέον ασύμφορη και με αμιγώς οικονομικούς όρους. Μετά την άρνηση των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δώσουν στις λιγνιτικές μονάδες δωρεάν δικαιώματα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αλλά και τη θέσπιση νέων αυστηρότερων ορίων εκπομπών για τις μεγάλες μονάδες καύσης στην Ευρώπη, το κόστος καύσης λιγνίτη έγινε απαγορευτικό, ειδικά για την Ελλάδα.

Σαν αποτέλεσμα, η μία μετά την άλλη οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεσμεύονται για απεξάρτηση από τον λιγνίτη και το κάρβουνο ως το 2030. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη της ΕΕ28 που έχουν δεσμευτεί για απεξάρτηση από το κάρβουνο ως το 2030 είναι η Γαλλία (2021), η Σουηδία (2022), το Ηνωμένο Βασίλειο (2025), η Ιρλανδία (2025), η Αυστρία (2025), η Πορτογαλία (2030), η Ιταλία (2025), η Ολλανδία (2029), η Φινλανδία (2029), η Δανία (2030). Επίσης, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία δεν έχουν μονάδες που καίνε κάρβουνο, ενώ το Βέλγιο παρήγαγε την τελευταία του κιλοβατώρα από κάρβουνο το 2016, ανεβάζοντας έτσι τον αριθμό των χωρών της ΕΕ που είτε δεν καίνε πλέον κάρβουνο, είτε έχουν δεσμευτεί να το πράξουν ως το 2030, στις 14.

Παρόλα αυτά οι ελληνικές κυβερνήσεις και η ΔΕΗ επιμένουν στη διαιώνιση του λιγνιτικού μοντέλου ηλεκτροπαραγωγής μέσω αιτημάτων παράτασης λειτουργίας υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων (Πτολεμαΐδα ΙΙΙ, Καρδιά, Αμύνταιο) αλλά και κατασκευής νέων, που θα λειτουργούν ακόμα και πέρα από το 2050.

Συγκεκριμένα, η νέα, γιγαντιαία λιγνιτική μονάδα «Πτολεμαΐδα V» της ΔΕΗ (ισχύος 660 MW) που βρίσκεται υπό κατασκευή, και η δεύτερη νέα μονάδα που σχεδιάζει η ελληνική κυβέρνηση, η «Μελίτη ΙΙ» (ισχύος 450 MW) στη Φλώρινα, δεν θα είναι οικονομικά βιώσιμες, γεγονός που ακόμα και ο διευθυντής της ΔΕΗ αναγνωρίζει δημοσίως, ήδη από το 2016.

Το WWF Ελλάς αγωνίζεται από το 2013 για την απεξάρτηση της χώρας μας από το πιο ρυπογόνο καύσιμο στον πλανήτη. Στόχος μας μέσα από συνεργασία με άλλες οργανώσεις όπως τη συμμαχία Europe Beyond Coal να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για την απεξάρτηση και να βεβαιώσουμε ότι η ενεργειακή μετάβαση θα είναι δίκαιη για όλους.

Είμαστε πάντα παρόντες. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις και παρεμβαίνουμε όταν αυτό απαιτείται, μέσω συμμετοχής στο δημόσιο διάλογο, συστηματικής ενημέρωσης των πολιτικών κομμάτων και της διοίκησης, εκστρατειών, νομικών ενεργειών και κατάθεσης επιστημονικά τεκμηριωμένων εναλλακτικών προτάσεων και λύσεων, τόσο σε εθνικό, όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Στον αγώνα αυτό σε θέλουμε μαζί μας. Μαζί μπορούμε να κάνουμε την απεξάρτηση από τον λιγνίτη πραγματικότητα στο κοντινό μας μέλλον.

Περιβάλλον

Η καύση λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας επιφέρει καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Καταναλώνει τεράστιες ποσότητες νερού, εκπέμπει ρύπους όπως διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου, μικροσωματίδια, βαρέα μέταλλα, μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, ενώ το οικονομικό κόστος από τις υπερβάσεις των ευρωπαϊκών ορίων αποτιμάται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ.

Διοξείδιο του θείου (SO₂)

Το διοξείδιο του θείου (SO₂) είναι ένα άχρωμο, διαλυτό στο νερό αέριο. Οδηγεί στη δημιουργία όξινης βροχής η οποία αλλάζει την οξύτητα των λιμνών και των ποταμών και προκαλεί διαβρώσεις σε κτίρια και μνημεία. Μακροχρόνια αλλάζει το οικοσύστημα, παρεμποδίζει την ανάπτυξη των φυτών, βλάπτει την ανθρώπινη υγεία προκαλώντας δυσκολίες στην αναπνοή, αναπνευστικές νόσους, εξασθένηση του αναπνευστικού και επιβάρυνση υφιστάμενων καρδιαγγειακών νοσημάτων. Σε συνδυασμό με υψηλές συγκεντρώσεις άλλων χημικών ενώσεων που εκπέμπονται από τους λιγνιτικούς σταθμούς συμβάλλει στο σχηματισμό σωματιδίων σκόνης τα οποία είναι υπεύθυνα για το μεγαλύτερο ποσοστό πρόωρων θανάτων σε όλη την Ευρώπη

Με εξαίρεση τη Μελίτη Ι όλοι οι λιγνιτικοί σταθμοί στην Ελλάδα παραβιάζουν το ευρωπαϊκό όριο εκπομπών SO₂ του νέου BREF (130 mg/Nm³).
Με 14.222 τόνους τον χρόνο και μέση συγκέντρωση πενταετίας 1087 mg/Nm³, ο ΑΗΣ Αμυνταίου είναι με διαφορά πρώτος στην Ελλάδα, εκπέμποντας 8,4 φορές πάνω από το ευρωπαϊκό όριο.
Οι 3 σταθμοί του συγκροτήματος του Αγ. Δημητρίου εκπέμπουν συνολικά 18.855 τόνους τον χρόνο, ενώ οι μέσες συγκεντρώσεις τους κυμαίνονται μεταξύ 313 και 668 mg/Nm³ (έως και 5 φορές πάνω από το ευρωπαϊκό όριο εκπομπών)
Παρά το ότι ο ΑΗΣ Μεγαλόπολης Β έχει σύστημα υγρής αποθείωσης, ο μέσος όρος εκπομπών του 307 mg/Nm³υπερβαίνει κατά πολύ το όριο.

Μέση συγκέντρωση εκπομπών SO₂ σε mg/Nm³ και μέση εκπεμπόμενη ποσότητα σε τόνους (μέγεθος φούσκας) ανά λιγνιτικό σταθμό για την πενταετία 2012-2016

Οξείδια του αζώτου (NO_x)

Η βραχυχρόνια έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις οξειδίων του αζώτου προκαλεί ζάλη, ενώ η έκθεση σε βάθος χρόνου μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο αναπνευστικό σύστημα και να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Επίσης, τα οξείδα του αζώτου συμβάλλουν στον σχηματισμό τροποσφαιρικού όζοντος, μια διαδικασία που επιταχύνεται από τις υψηλές θερμοκρασίες και την ακτινοβολία ηλιακού φωτός (φαινόμενο αιθαλομίχλης το καλοκαίρι). Το όζον είναι ένα ιδιαίτερα δραστικό αέριο που προκαλεί ερεθισμό του αναπνευστικού και καρδιοπνευμονικά συμπτώματα, και έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στα ποσοστά θνησιμότητας. Επίσης, τα οξείδια του αζώτου συνεισφέρουν στο φαινόμενο του ευτροφισμού των οικοσυστημάτων, καθώς και στην εναπόθεση οξέων, επηρεάζοντας αρνητικά τα υδάτινα σώματα και οδηγώντας σε σημαντικές απώλειες της γεωργικής παραγωγής.

Mόνο οι λιγνιτικοί σταθμοί Μελίτη Ι και Μεγαλόπολη Α συμμορφώνονται με το ευρωπαϊκό όριο εκπομπών ΝO_x του νέου BREF (175 mg/Nm³).
Οι 3 σταθμοί του συγκροτήματος του Αγ. Δημητρίου εκπέμπουν συνολικά κατά μέσο όρο 13.047 τόνους τον χρόνο ενώ οι μέσες συγκεντρώσεις τους σε ΝO_x κυμαίνονται μεταξύ 252 και 364 mg/Nm³, 2 φορές πάνω από το ευρωπαϊκό όριο εκπομπών

Μέση συγκέντρωση εκπομπών ΝO_x σε mg/Nm³ και μέση εκπεμπόμενη ποσότητα σε τόνους (μέγεθος φούσκας) ανά λιγνιτικό σταθμό για την πενταετία 2012-2016

Σωματίδια (PM)

Ο όρος «σωματίδια» περιγράφει ένα μίγμα υγρών και στερεών σωματιδίων διασκορπισμένων στον αέρα, τα οποία διαφέρουν ως προς το μέγεθος και άλλες ιδιότητές τους. Τα σωματίδια με μεγάλη διάμετρο ως επί το πλείστον φιλτράρονται κατά την εισπνοή, ενώ τα σωματίδια με μικρή διάμετρο κατακρατούνται στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα με κίνδυνο να περάσουν στο αίμα και να φτάσουν σε διαφορετικά όργανα του σώματος προκαλώντας σημαντικές βλάβες. Οι φυσιολογικές αλλαγές που προκαλούνται από τα σωματίδια περιλαμβάνουν βλάβη ιστών από ελεύθερες ρίζες (οξειδωτικό στρες) και φλεγμονές, σχηματισμό πλάκας σε αρτηρίες (αθηρογένεση) καθώς και στένωση αγγείων (αγγειοσυστολή) όπως και μόνιμη βλάβη στο κυτταρικό DNA. Αυτές οι αλλαγές δυνητικά οδηγούν σε σοβαρές χρόνιες ασθένειες όπως ο καρκίνος, καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια.

Οι σταθμοί Καρδιά Ι και ΙΙ με μέσο όρο εκπομπών πενταετίας 2012-2016 200 mg/Nm³ και 228 mg/Nm³ υπερβαίνουν κατά 17 και 19 φορές αντίστοιχα, το ευρωπαϊκό όριο εκπομπών σωματιδίων (12 mg/Nm³), επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα με 2931 τόνους σωματιδίων τον χρόνο κατά μέσο όρο.
Μόνοι οι 4 από τους 11 λιγνιτικούς σταθμούς συμμορφώνονται με τα νέα ευρωπαϊκά όρια εκπομπών (Μελίτη Ι, Μεγαλόπολη Α, Β, Αγ Δημήτριος ΙΙΙ-ΙV).

Μέση συγκέντρωση εκπομπών σωματιδίων σε mg/Nm³ και μέση εκπεμπόμενη ποσότητα σε τόνους (μέγεθος φούσκας) ανά λιγνιτικό σταθμό για την πενταετία 2012-2016

Οικονομική αποτίμηση

Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία από τις υπερβάσεις των ευρωπαϊκών ορίων σε διοξείδιο του θείου (SO₂), οξείδια του αζώτου (NO_x) και σωματίδια (PM) μπορούν να αποτιμηθούν οικονομικά χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος σε συνδυασμό με τα επίσημα δεδομένα εκπομπών που συλλέξαμε από το ΥΠΕΝ με αιτήματα πληροφοριών. Σύμφωνα με αυτά:

Οι ετήσιες ζημιές από τη μη συμμόρφωση όλων των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων με τα ευρωπαϊκά όρια εκπομπών (νέο BREF) εκτιμώνται σε € 92-583 εκατομμύρια.
Το λιγνιτικό συγκρότημα του Αγίου Δημητρίου (3 σταθμοί) έχει τις μεγαλύτερες επιπτώσεις με € 30-240 εκατομμύρια τον χρόνο λόγω κυρίως των υπερβάσεων των ορίων σε SO₂ και NO_x.
Οι οικονομικές συνέπειες από τις τεράστιες υπερβάσεις του ορίου SO₂ (κυρίως) από τον σταθμό του Αμυνταίου αποτιμώνται σε € 23-170 εκατομμύρια κάθε χρόνο.
Το λιγνιτικό συγκρότημα της Καρδιάς (4 σταθμοί) είναι υπεύθυνο για ζημιές €37-155 προερχόμενα κυρίως από το γεγονός ότι Καρδιά Ι και Καρδιά ΙΙ εκπέμπουν 17 και 19 φορές παραπάνω σωματίδια από το όριο εκπομπών.

Εκτίμηση ετήσιων ζημιών ανά λιγνιτικό σταθμό που προκύπτουν από τις υπερβάσεις των νέων ευρωπαϊκών ορίων εκπομπών SO₂, NO_x και σωματιδίων.

Υδράργυρος (Hg)

Οι λιγνιτικοί σταθμοί εκπέμπουν επιπλέον και μια σειρά από βαρέα μέταλλα όπως αρσενικό (As), κάδμιο (Cd), χρώμιο (Cr), χαλκός (Cu), μόλυβδος (Pb), υδράργυρος (Hg) και ψευδάργυρο (Ζη). Ο υδράργυρος είναι ίσως ο πιο επικίνδυνος για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Μόλις απελευθερωθεί στο περιβάλλον, ρυπαίνει το νερό και το έδαφος. Μετασχηματίζεται σε μια οργανική ένωση, τον μεθυλ-υδράργυρο, με ιδιαίτερα υψηλή νευροτοξικότητα. Αυτή η χημική ένωση επηρεάζει κυρίως τη γνωστική ανάπτυξη των μικρών παιδιών, ειδικά στην περίπτωση της προγεννητικής έκθεσης του εμβρύου στη μήτρα, ενώ ακόμη και χαμηλά επίπεδα έκθεσης μπορούν να οδηγήσουν στην εξασθένιση της γνώσης, της μνήμης, κινητικών και γλωσσικών δεξιοτήτων, και να επηρεάσουν αρνητικά τις σχολικές επιδόσεις.

Με 693 Kg υδραργύρου τον χρόνο (Μ.Ο. 2007-2016) το λιγνιτικό συγκρότημα του Αγ. Δημητρίου είναι με διαφορά το πρώτο σε εκπομπές στην Ελλάδα.
Με εκπομπές πάνω από 1000 kg κάθε χρόνο μεταξύ 2009 και 2012, ο ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου ήταν πρώτος ανάμεσα σε όλους τους σταθμούς καύσης κάρβουνου/λιγνίτη στην Ευρώπη το 2011 και το 2012, 3^ος το 2009 και 2^ος το 2010.
Ο σταθμός της Μεγαλόπολης Β εκπέμπει τη μεγαλύτερη ποσότητα υδραργύρου ανά μονάδα παραγόμενης ενέργειας με παραπάνω από 90mg υδραργύρου/MWh.

Μέση (για την περίοδο 2014-2016) ένταση εκπομπών Hg σε mg /MWh και μέση (για την περίοδο 2007-2016) εκπεμπόμενη ποσότητα σε κιλά (μέγεθος φούσκας) για κάθε λιγνιτικό σταθμό.

Διοξείδιο του άνθρακα (CO₂)

Το διοξείδιο του άνθρακα συνεισφέρει κατά 60% περίπου στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου παγκοσμίως. Απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα από ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η καύση ορυκτών καυσίμων και η αποψίλωση δασών αλλά και φυσικές διεργασίες όπως η αναπνοή και η έκρηξη ηφαιστείων. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, μετά από την αρχική έκλυση, το 40% του διοξειδίου του άνθρακα παραμένει στην ατμόσφαιρα για 100 χρόνια, το 20% για 1000 χρόνια, ενώ το τελευταίο 10% θα χρειαστεί πάνω από 10.000 χρόνια για να εξαφανιστεί. Με βάση τα στοιχεία του ETS και της Eurostat, ακόμα και σήμερα που η λιγνιτική παραγωγή έχει μειωθεί σημαντικά, oι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τους ελληνικούς λιγνιτικούς σταθμούς συνεισφέρουν στο 31% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ολόκληρης της χώρας.

Διαχρονικά ο μεγαλύτερος ρυπαντής είναι το λιγνιτικό συγκρότημα του Αγ. Δημητρίου με μέσο ετήσιο όρο εκπομπών 12,34 Mt CO2.
Ο λιγνιτικός σταθμός της Μεγαλόπολης Β έχει τη χειρότερη απόδοση ξεπερνώντας τα 2 τελευταία χρόνια τους 2 τόνους CO₂/MWh (Μέσος Όρος 2014-2017: 1,89)
Ο λιγνιτικός σταθμός της Μελίτης έχει την καλύτερη απόδοση με μέση ένταση εκπομπών 1,24 τόνους CO₂/MWh.
H μέση απόδοση όλων των λιγνιτικών σταθμών της χώρας χειροτερεύει. Από 1,49 τόνους CO₂/MWh το 2014 έφτασε στους 1,63 τόνους CO₂/MWh το 2017.

Μέση (για την περίοδο 2014-2017) ένταση εκπομπών CO₂ σε εκατομμύρια τόνους /MWh και μέση (για την περίοδο 2005-2017) εκπεμπόμενη ποσότητα σε εκατομμύρια τόνους (μέγεθος φούσκας) για κάθε λιγνιτικό σταθμό.

Νερό

Ο λιγνίτης ζητά συνεχώς νερό. Πολύ νερό. Στις περιοχές των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας απαιτείται άντληση νερού από διάφορες πηγές και για διάφορες χρήσεις, όπως είναι η ψύξη των πύργων των σταθμών παραγωγής καίνε λιγνίτη. Τα δεδομένα είναι πραγματικά αποκαρδιωτικά.

Σύμφωνα με τη ΔΕΗ, η συνολική κατανάλωση νερού από τους λιγνιτικούς σταθμούς της ΔΕΗ ήταν 70,8, 64 και 51,8 εκατομ. κυβικά μέτρα νερού το 2014, 2015 και 2016 αντίστοιχα, που αντιστοιχούν κατά μέσο όρο στις ανάγκες ύδρευσης 642.000 κατοίκων της χώρας μας (στοιχεία Eurostat).
Το λιγνιτικό συγκρότημα του Αγ. Δημητρίου καταναλώνει κάθε χρόνο κατά μέσο όρο περίπου 24 εκατομ. κυβικά μέτρα νερού, αυτό της Καρδιάς 16 εκατομ. κυβικά μέτρα, ενώ το Αμύνταιο απαιτεί περίπου 8 εκατομ. κυβικά μέτρα τον χρόνο.
Η στάθμη της λίμνης Βεγορίτιδας, την οποία οι λιγνιτικοί σταθμοί της ΔΕΗ χρησιμοποιούσαν μέχρι το 1997, έχει κατέβει 30 μέτρα (απώλεια όγκου περίπου κατά 80%), ενώ ταυτόχρονα έχει επιβαρυνθεί με υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων.
Η στάθμη του υπόγειου υδροφορέα Σαριγκιόλ, κοντά στα ορυχεία της Πτολεμαΐδας, έχει υποστεί δραματική ταπείνωση.

Εκτίμηση της μέσης ετήσιας κατανάλωσης νερού για κάθε λιγνιτικό σταθμό την περίοδο 2014-2016. Επεξεργασία των δεδομένων στον τελευταίο απολογισμό εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της ΔΕΗ σε συνδυασμό με τα δεδομένα του ΑΔΜΗΕ για την παραγωγή ηλεκτρισμού την ίδια χρονική περίοδο.

Άνθρωπος

Ο ψεύτικος μονόδρομος του λιγνίτη που έχει επιβληθεί για δεκαετίες στη Δυτική Μακεδονία και την Πελοπόννησο συνοδεύεται από ένα αδιαμφισβήτητο ανθρώπινο κόστος που δεν μπορεί να μετρηθεί μόνο με αριθμούς. Ολόκληρα χωριά που είχαν το «προνόμιο» του λιγνίτη στα εδάφη τους έχουν ερημωθεί, οικισμοί έχουν εκτοπιστεί ώστε να επεκταθούν τα ορυχεία. Εύφορη γη δεν υπάρχει πια. Οι θέσεις εργασίας που προσφέρει η ΔΕΗ πλέον δεν φαίνονται αρκετές καθώς η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι πρωταθλήτρια στην ανεργία, ενώ το συσσωρευμένο κόστος στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον έχει γίνει δυσβάστακτο.

Εκθέσεις

Πτολεμαΐδα V και Μελίτη II

Ο σχεδιασμός της ΔΕΗ για την κατασκευή και λειτουργία δύο νέων λιγνιτικών μονάδων (Πτολεμαΐδα V και Μελίτη II) αποδεικνύεται για πρώτη φορά ζημιογόνος και με αμιγώς οικονομικούς όρους, ακόμα κι αν κανείς παραβλέψει το τεράστιο εξωτερικό κόστος της εξόρυξης και καύσης λιγνίτη για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, ακόμα και για μετριοπαθή σενάρια εξέλιξης των τιμών στο χρηματιστήριο ρύπων.

Ασύμφορος ο λιγνίτης για τη ΔΕΗ και τα πορτοφόλια μας…

Καθαρές Εναλλακτικές στην Πτολεμαΐδα V

Η νέα λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα V δεν είναι αναντικατάστατη. Υπάρχουν συγκεκριμένες, υβριδικές λύσεις που συνδυάζουν αιολικές και φωτοβολταϊκές μονάδες παραγωγής με αντλησιοταμιευτικά συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες μπορούν να καλύψουν την ηλεκτρική ενέργεια που θα προσφέρει η «γιγάντια» και πανάκριβη Πτολεμαΐδα V, κάθε ώρα του χρόνου και μάλιστα με χαμηλότερο κόστος συγκριτικά με τη νέα λιγνιτική μονάδα.

Λιγνίτης ή φθηνότερη και καθαρή ενέργεια;

Οδικός Χάρτης Μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο

Καθώς η λιγνιτική δραστηριότητα συρρικνώνεται χρόνο με τον χρόνο, η βαθιά εξαρτημένη οικονομία των λιγνιτικών περιοχών της χώρας καταρρέει. Η λύση στο διαφαινόμενο κοινωνικό και οικονομικό αδιέξοδο βρίσκεται σε 12 βιώσιμες εναλλακτικές οικονομικές δραστηριότητες που βγάζουν από τον οικονομικό μαρασμό και το αδιέξοδο τις λιγνιτικές περιοχές και τις οδηγούν στη μετά τον λιγνίτη εποχή, ανοίγοντας ταυτόχρονα έναν νέο ενεργειακό δρόμο για ολόκληρη τη χώρα.

Έχει μέλλον η Δυτική Μακεδονία χωρίς τον λιγνίτη;

Εναλλακτικές Λύσεις για την τηλεθέρμανση στη Δ. Μακεδονία

Εκτός από την επείγουσα αναγκαιότητα για στροφή της οικονομίας σε βιώσιμη κατεύθυνση, η Δ. Μακεδονία αντιμετωπίζει και την πρόκληση να αντικαταστήσει τον λιγνίτη για την κάλυψη των αναγκών μεγάλων πόλεων της για θέρμανση. Οι ανάγκες τηλεθέρμανσης μιας πόλης σαν την Πτολεμαΐδα μπορούν να καλυφθούν με τη χρήση τεχνολογιών ΑΠΕ όπως αποδεικνύει η συγκριτική οικονομική αξιολόγηση 6 σεναρίων με διαφορετικά μίγματα 4 τεχνολογιών ΑΠΕ.

Έχει μέλλον η Δυτική Μακεδονία χωρίς τον λιγνίτη;

Μακροχρόνιος Σχεδιασμός για το Ενεργειακό Σύστημα της Ελλάδας

Πέρα από τις αποδεδειγμένες θανατηφόρες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, η επιλογή του λιγνίτη δεν είναι προς το συμφέρον ούτε του Έλληνα καταναλωτή, ούτε της ελληνικής οικονομίας. Είναι τεχνικά εφικτό και οικονομικά συμφέρον το μερίδιο του λιγνίτη να μηδενιστεί ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2030, με ταυτόχρονο υπερτριπλασιασμό της συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και την αξιοποίηση τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας.

Μπορεί η Ελλάδα χωρίς λιγνίτη;

Ελληνικές Επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα

Επί δεκαετίες, κρυφοί και φανεροί μηχανισμοί έχουν επινοηθεί για την επιδότηση των ορυκτών καυσίμων, συντελώντας στη δημιουργία μύθων όπως του «φθηνού λιγνίτη», στερώντας πόρους και βλάπτοντας το φυσικό περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 15 ετών αντλήθηκαν δισεκατομμύρια ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό, τους λογαριασμούς ενέργειας, και από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να ενισχύσουν πετρέλαιο, λιγνίτη και φυσικό αέριο.

Διαβάστε περισσότερα

Συμμόρφωση ελληνικών λιγνιτικών σταθμών με το νέα όρια εκπομπών: Μια ανάλυση κόστους-οφέλους

Οι ελληνικοί λιγνιτικοί σταθμοί εκπέμπουν πολύ πάνω από τα νέα ευρωπαϊκά όρια εκπομπών, ενώ η μη συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία κοστίζει κάθε χρόνο πολλά εκατομμύρια ευρώ. Κι όμως τα οφέλη για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία από την τήρηση των νέων ορίων αποτιμώνται σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα από το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας των κατάλληλων αντιρρυπαντικών τεχνολογιών.

Διαβάστε περισσότερα

Δράσεις

Ο αγώνας για απεξάρτηση της χώρας από τον ρυπογόνο λιγνίτη δεν μπορεί να κερδηθεί σε μία μέρα. Το WWF Ελλάς παρακολουθεί τις εξελίξεις, παρεμβαίνει, προτείνει λύσεις και δημιουργεί τις κατάλληλες συμμαχίες με την κοινωνία των πολιτών ήδη από το 2013 για τον σκοπό αυτό. Με την υποστήριξή σου ο αγώνας αυτός μπορεί να κερδηθεί ακόμα πιο γρήγορα.

Το WWF Ελλάς δίνει αγώνα για την απεξάρτηση της χώρας από τον λιγνίτη και την κοινωνικά Δίκαιη Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών στη μεταλιγνιτική περίοδο μέσω παρεμβάσεων και συμμετοχής στο δημόσιο διάλογο, συστηματικής ενημέρωσης των πολιτικών κομμάτων και της διοίκησης, εκστρατειών, νομικών ενεργειών και κατάθεσης επιστημονικά τεκμηριωμένων εναλλακτικών προτάσεων και λύσεων τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο.

Το 2013 ξεκίνησε την προσπάθεια να πείσει την κοινή γνώμη και την κυβέρνηση ότι η οικονομική βιωσιμότητα των δύο σχεδιαζόμενων λιγνιτικών μονάδων Πτολεμαΐδα V και Μελίτη ΙΙ είναι τουλάχιστον αμφίβολη, όπως έδειξε η σχετική έκθεση.
Το 2014 πραγματοποίησε εκστρατεία συλλογής υπογραφών κατά της κατασκευής της Πτολεμαΐδας V που παραδόθηκαν στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του κρατικού γερμανικού τραπεζικού ομίλου KfW, τον μοναδικό ως τώρα χρηματοδότη της παράλογης αυτής επένδυσης.
Το 2015 δημοσίευσε επιστημονική έκθεση που τεκμηριώνει τη δυνατότητα υποκατάστασης της Πτολεμαΐδας V και μάλιστα με οικονομικότερο τρόπο, συνδυάζοντας ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά) με αντλησιοταμιευτικούς σταθμούς αποθήκευσης ενέργειας.
Το 2015 πραγματοποίησε εκστρατεία ενημέρωσης για την ιστορική 21^η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για το Κλίμα στο Παρίσι, προσπαθώντας ταυτόχρονα να πιέσει την ελληνική κυβέρνηση να αναλάβει δεσμεύσεις για την απεξάρτηση από τον λιγνίτη.
Από το 2015 ως το 2017 στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οδηγίας για το χρηματιστήριο ρύπων, αγωνίστηκε για να μη δοθούν δωρεάν δικαιώματα εκπομπών στις λιγνιτικές μονάδες, για τη χορήγηση πόρων στη χώρα για τις διασυνδέσεις στα νησιά και για την ίδρυση του Ευρωπαικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.
Το 2016 σε συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο κατάρτισε τον πρώτο κοστολογημένο οδικό χάρτη μετάβασης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στη μεταλιγνιτική περίοδο ενώ πρότεινε συγκεκριμένες, οικονομικά ανταγωνιστικές λύσεις για την τηλεθέρμανση στη Δ. Μακεδονία που βασίζονται σε τεχνολογίες ΑΠΕ.
Το 2016 κατέθεσε αίτηση ακύρωσης της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του λιγνιτικού σταθμού του Αγ. Δημητρίου.
Το 2017 σε συνεργασία με το διεθνές δίκτυο αγωνίστηκε για την υπερψήφιση από τις χώρες της ΕΕ, των νέων, αυστηρότερων ορίων εκπομπών για τις μεγάλες μονάδες καύσης.
Το 2017 σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, κατάστρωσε σενάρια για τον μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας που δείχνουν ότι οι ΑΠΕ θα οδηγήσουν σε χαμηλότερο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε σύγκριση με σενάρια που εμμένουν στον λιγνίτη.
Το 2017 κατέθεσε καταγγελίες στην Επιτροπή Συμμόρφωσης της Συνθήκης του Άαρχους κατά του χρόνιου στρεβλού καθεστώτος χορήγησης ενιαίας άδειας λειτουργίας νομοθετικά στους λιγνιτικούς σταθμούς της χώρας αλλά και κατά της έλλειψης δημόσιας διαβούλευσης γύρω από το Μεταβατικό Εθνικό Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών (ΜΕΣΜΕ) που διέπει τη λειτουργία 8 λιγνιτικών μονάδων συνολικά.
Το 2017 κατέθεσε αιτήσεις ακύρωσης των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των λιγνιτικών σταθμών Μεγαλόπολης Α και Μεγαλόπολης Β.
Το 2018 ανέδειξε το μέγεθος των επιδοτήσεων που δίνονται στα ορυκτά καύσιμα και εκτίμησε το κόστος μη συμμόρφωσης των ελληνικών λιγνιτικών σταθμών με τα νέα ευρωπαϊκά όρια εκπομπών